کد مطلب:211359 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:116
حقوق اخوان
اساس تحكیم مبانی اجتماع تقویت روح نوع دوستی به حفظ حقوق برادری است كه در هیچ یك از ملل زنده جهان به این اندازه مورد توجه قرار نگرفته است - این روزها كه مواجه با نهضت فكری و توسعه و ترقی نیروی تفكر بشر می باشیم و هر روز در جراید جهان یك ماجرای فكری را مطالعه می كنیم و ارتباط كامل جهان فردی را با جهان اجتماعی مشاهده می نمائیم می بینیم اكثر متفكرین دنیا برای پاس احترام همسایه چه همسایه فرد چه همسایه جمع یعنی چه آن كس كه مجاور خانه مسكونی است یا آن كس كه مجاور كشور و موطن مألوف است احترامی قائل هستند و مقالاتی مبنی بر حفظ حقوق همسایگان می نویسند و از تقویت روح الاجتماع یك محیط كوچك به یك محیط پهناور بزرگی توسعه می یابند.
این نكته ای كه امروز سرلوحه افكار متفكرین قرار گرفته است در سیزده قرن پیش مورد عنایت مخصوص پیغمبر خاتم النبیین صلی الله علیه و آله و سلم بوده و در مكتب جعفری برای اخوت و برادری حقوق ثابتی مقرر نموده اند تا مبانی دوستی و الفت تحكیم گردد و اجتماع به هم مشید و پیوسته و پشتیبان یكدیگر قرار گیرند.
در مكتب اسلام برای حقوق برادری هنوز استقصائی نشده اولین كتابی كه در این باره نوشته شده احادیث مرویه ملت جعفری است كه از شاگردان امام جعفرصادق علیه السلام به نام مصادقة الاخوان شیخ صدوق (ره) جمع آوری كرده و نمونه ای از حقوق برادری است زیرا خود پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم از قرآن مجید آیاتی كه برای تشكیل و سازمان حزب مؤمنین نازل شده و روی آن مبانی عقد اخوت و برادری و بین اصحاب فداكار خود بست و مساوات و مواسات را به سبك بی نظیری در جهان بشریت به عمل درآورد كه نتیجه اش این است كه امروز بیش از هشتصد میلیون مسلمان در دنیا هستند و ما در كتاب جهان اسلام وضع حاضر ممالك اسلامی و مسلمین جهان را با شرایط حاضر تشریح كرده ایم و پس از او امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام باب مدینه علم مصادیق آن مفاهیم كلی را بین اصحاب از جان گذشته خود نشان داد و در عصر امام حسن مجتبی علیه السلام نیز جمعی بودند و بارزترین مصادیق برادری در اصحاب بی نظیر سیدالشهداء
[ صفحه 179]
تجلی داشت كه عالما عامدا رو به مرگ می رفتند و مباهات و افتخار می كردند و لذا فرمود در دنیا یارانی چون یاران خود ندیدم الحق هم تاریخ روزگار مردان از خود گذاشته ای نظیر آنها نشان نداد تا حضرت امام زین العابدین علیه السلام تعریف و توصیف این برادری را فرموده و امام محمدباقر علیه السلام شرایط آن را نشان داد كه هر كس دارای این شرایط باشد می تواند برادر و صدیق و دوست باشد.
امام جعفرصادق علیه السلام حقوق برادری را توصیف و طبقه بندی و مراتب و مدارج آن را تشریح فرموده تا مردم دنیا بدانند معنی و مفهوم برادری چیست؟ و مصداق واقعی آن كجا است؟!
امام ششم به معلی بن خنیس فرمود: ای پسر خنیس هر مردی مسلمان بر برادرش هفت حق دارد كه در صورت اعمال آن حقوق به مصداق بارز برادری رسیده و حق دوستی را اداء كرده است آسان ترین حق برادر مؤمن بر برادرش این است كه آنچه خود دوست دارد برای او بخواهد.
1- ایسر حق منها ان تحب له ما تحب لنفسك و تكره له ما تكره لنفسك.
هر چه بر خود می پسندی برای برادر ایمانی خود بخواه و هر چه خود از آن متنفری برای برادرت مخواه.
1- حق الثانی ان تجتنب سخطه و تتبع مرضاته و تطیع امره
شرط دوم این است كه از خشم و غضب و سخط او اجتناب كنی و او را به حال خشم درنیاوری و موجبات رضایت او را فراهم كنی و امر او را به پاس ایمان و اسلامیت اطاعت و پیروی نمائی.
3- حق الثالث ان تعینه بنفسك و مالك و لسانك و یدك و رجلك.
برادران ایمانی خود را به جان و مال و زبان و دست و پا كمك و معاونت و معاضدت نمائی.
تا توانی به جهان حاجت محتاجان ده
به دمی یا قدمی یا درمی یا كرمی
4- حق الرابع ان تكون عینه و دلیله و مرآته
حق چهارم این است كه تو درباره برادرت مانند عین او نفس او جان او دلیل و راهنمای او آینه سرتا پا نمای او باشی با این حق تمام صفات فاضله و ممدوحه و مستحسنه كه
[ صفحه 180]
تو می خواهی برای او هم به وجود می آید و اگر بشر این طور مصفی شد دیگر نقطه ابهام و تاریكی از رذیلت باقی نخواهد ماند.
5- حق الخامس - ان لا تشبع و یجوع و لا تروی و یظمأ و لا تلبس و یعری
پنجمین حق برادری این است كه تو سیر نباشی او گرسنه تو پوشیده به چندین جامه الوان و مجلل نباشی او برهنه و عریان تو سیراب نباشی او تشنه با این حق عدالت اجتماعی كاملا تأمین می گردد و اختلاف طبقاتی به كلی از بین می رود بنیه اقتصادی تعدیل و تقویت می گردد عالی و دانی در صورت ظاهر اجتماع یكسان می شوند.
6- والحق السادس ان یكون لك خادم و لیس لاخیك خادم فوجب ان تبعث خادمك فتغسل ثیابه و تصنع طعامه و تمهد فراشه
فرمود حق ششم این است اگر تو تمكن داری و خادم و نوكر و كلفتی داری او را بفرست به خانه برادرت و دوست همسایه صدیقت كه لباس او را بشوید و غذای او را طبخ كند فراش او را نظیف نماید خدمت لازم او را انجام دهد و این بزرگترین خدمت اجتماع است كه برای تحكیم مبانی ملی می توان نمود و چه قدر بر قوت دوستی و شدت محبت و عواطف متبادله بین مردم می افزاید.
7- والحق السابع ان تبر قسمه و تجیب دعوته و تعود مریضه و تشهد جنازته و اذا علمت ان له حاجة تبادر الی قضائها و لا تلجئه الی ان یسالكها ولكن تبادره مبادرة فاذا فعلت ذلك وصلت ولایتك بولایته و ولایته بولایتك. [1] .
هفتمین حق برادری این است كه از سوگند دادن او تبری جوئی دعوتش را اجابت كنی - در مرض و كسالت عیادتش كنی و جنازه اش را تشییع نمائی و اگر دانستی كه او حاجتی دارد در قضاء حوائجش بكوشی و او را ملجأ و مجبور نكنی كه از تو مسئلت كمك نماید یا به در ارباب حوائج رود قبل از آنكه بیان كند تو در اداء حاجتش بكوش و مبادرت به انجام آن كن اگر با برادران مسلمان چنین عمل كردی دوستی تو به دوستی او پیوند ناگسستنی می یابد و دوستی او به دوستی تو چنان محكم می گردد كه غیر قابل انفكاك می شود.
اكنون نگارنده از خود می پرسد آیا می توانی با این شرایط عمل كنی و آیا عمل كرده ای و قدرت بر انجام حوائج و انجاح مقاصد برادران ایمانی خود داری و عملا برادری
[ صفحه 181]
و دوستی خود را نشان داده ای در پاسخ شرمنده هستم كه سر انفعال باید به زیر افكنم - چه شرایط زندگی فردی و زندگی اجتماعی و محیط فاسد و خراب و عوامل و علل امور معیشت این بنده را به انجام این مقاصد عالی موفق نكرده از خداوند مسئلت می كنم كه همه خوانندگان را به این اصول اخلاقی و مبانی تحكیم دوستی و برادری موفق دارد - بدون شك مفاسد اجتماع كنونی ناشی از عدم اجرای این اصول اخلاقی و برادری است - این اختلاف طبقاتی این حس بدبینی این روح تنفر و عسرت و معیشت ضنك و بدبختی و بد اخلاقیها مولود این است كه افراد اجتماع در صورت ظاهر در یك شهر تهران دو میلیون جمع هستند ولی در باطن با هم تفرقه و اختلاف دارند و علت عقب افتادگی همین است.
این نكته ای كه امروز سرلوحه افكار متفكرین قرار گرفته است در سیزده قرن پیش مورد عنایت مخصوص پیغمبر خاتم النبیین صلی الله علیه و آله و سلم بوده و در مكتب جعفری برای اخوت و برادری حقوق ثابتی مقرر نموده اند تا مبانی دوستی و الفت تحكیم گردد و اجتماع به هم مشید و پیوسته و پشتیبان یكدیگر قرار گیرند.
در مكتب اسلام برای حقوق برادری هنوز استقصائی نشده اولین كتابی كه در این باره نوشته شده احادیث مرویه ملت جعفری است كه از شاگردان امام جعفرصادق علیه السلام به نام مصادقة الاخوان شیخ صدوق (ره) جمع آوری كرده و نمونه ای از حقوق برادری است زیرا خود پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم از قرآن مجید آیاتی كه برای تشكیل و سازمان حزب مؤمنین نازل شده و روی آن مبانی عقد اخوت و برادری و بین اصحاب فداكار خود بست و مساوات و مواسات را به سبك بی نظیری در جهان بشریت به عمل درآورد كه نتیجه اش این است كه امروز بیش از هشتصد میلیون مسلمان در دنیا هستند و ما در كتاب جهان اسلام وضع حاضر ممالك اسلامی و مسلمین جهان را با شرایط حاضر تشریح كرده ایم و پس از او امیرالمؤمنین علی بن ابیطالب علیه السلام باب مدینه علم مصادیق آن مفاهیم كلی را بین اصحاب از جان گذشته خود نشان داد و در عصر امام حسن مجتبی علیه السلام نیز جمعی بودند و بارزترین مصادیق برادری در اصحاب بی نظیر سیدالشهداء
[ صفحه 179]
تجلی داشت كه عالما عامدا رو به مرگ می رفتند و مباهات و افتخار می كردند و لذا فرمود در دنیا یارانی چون یاران خود ندیدم الحق هم تاریخ روزگار مردان از خود گذاشته ای نظیر آنها نشان نداد تا حضرت امام زین العابدین علیه السلام تعریف و توصیف این برادری را فرموده و امام محمدباقر علیه السلام شرایط آن را نشان داد كه هر كس دارای این شرایط باشد می تواند برادر و صدیق و دوست باشد.
امام جعفرصادق علیه السلام حقوق برادری را توصیف و طبقه بندی و مراتب و مدارج آن را تشریح فرموده تا مردم دنیا بدانند معنی و مفهوم برادری چیست؟ و مصداق واقعی آن كجا است؟!
امام ششم به معلی بن خنیس فرمود: ای پسر خنیس هر مردی مسلمان بر برادرش هفت حق دارد كه در صورت اعمال آن حقوق به مصداق بارز برادری رسیده و حق دوستی را اداء كرده است آسان ترین حق برادر مؤمن بر برادرش این است كه آنچه خود دوست دارد برای او بخواهد.
1- ایسر حق منها ان تحب له ما تحب لنفسك و تكره له ما تكره لنفسك.
هر چه بر خود می پسندی برای برادر ایمانی خود بخواه و هر چه خود از آن متنفری برای برادرت مخواه.
1- حق الثانی ان تجتنب سخطه و تتبع مرضاته و تطیع امره
شرط دوم این است كه از خشم و غضب و سخط او اجتناب كنی و او را به حال خشم درنیاوری و موجبات رضایت او را فراهم كنی و امر او را به پاس ایمان و اسلامیت اطاعت و پیروی نمائی.
3- حق الثالث ان تعینه بنفسك و مالك و لسانك و یدك و رجلك.
برادران ایمانی خود را به جان و مال و زبان و دست و پا كمك و معاونت و معاضدت نمائی.
تا توانی به جهان حاجت محتاجان ده
به دمی یا قدمی یا درمی یا كرمی
4- حق الرابع ان تكون عینه و دلیله و مرآته
حق چهارم این است كه تو درباره برادرت مانند عین او نفس او جان او دلیل و راهنمای او آینه سرتا پا نمای او باشی با این حق تمام صفات فاضله و ممدوحه و مستحسنه كه
[ صفحه 180]
تو می خواهی برای او هم به وجود می آید و اگر بشر این طور مصفی شد دیگر نقطه ابهام و تاریكی از رذیلت باقی نخواهد ماند.
5- حق الخامس - ان لا تشبع و یجوع و لا تروی و یظمأ و لا تلبس و یعری
پنجمین حق برادری این است كه تو سیر نباشی او گرسنه تو پوشیده به چندین جامه الوان و مجلل نباشی او برهنه و عریان تو سیراب نباشی او تشنه با این حق عدالت اجتماعی كاملا تأمین می گردد و اختلاف طبقاتی به كلی از بین می رود بنیه اقتصادی تعدیل و تقویت می گردد عالی و دانی در صورت ظاهر اجتماع یكسان می شوند.
6- والحق السادس ان یكون لك خادم و لیس لاخیك خادم فوجب ان تبعث خادمك فتغسل ثیابه و تصنع طعامه و تمهد فراشه
فرمود حق ششم این است اگر تو تمكن داری و خادم و نوكر و كلفتی داری او را بفرست به خانه برادرت و دوست همسایه صدیقت كه لباس او را بشوید و غذای او را طبخ كند فراش او را نظیف نماید خدمت لازم او را انجام دهد و این بزرگترین خدمت اجتماع است كه برای تحكیم مبانی ملی می توان نمود و چه قدر بر قوت دوستی و شدت محبت و عواطف متبادله بین مردم می افزاید.
7- والحق السابع ان تبر قسمه و تجیب دعوته و تعود مریضه و تشهد جنازته و اذا علمت ان له حاجة تبادر الی قضائها و لا تلجئه الی ان یسالكها ولكن تبادره مبادرة فاذا فعلت ذلك وصلت ولایتك بولایته و ولایته بولایتك. [1] .
هفتمین حق برادری این است كه از سوگند دادن او تبری جوئی دعوتش را اجابت كنی - در مرض و كسالت عیادتش كنی و جنازه اش را تشییع نمائی و اگر دانستی كه او حاجتی دارد در قضاء حوائجش بكوشی و او را ملجأ و مجبور نكنی كه از تو مسئلت كمك نماید یا به در ارباب حوائج رود قبل از آنكه بیان كند تو در اداء حاجتش بكوش و مبادرت به انجام آن كن اگر با برادران مسلمان چنین عمل كردی دوستی تو به دوستی او پیوند ناگسستنی می یابد و دوستی او به دوستی تو چنان محكم می گردد كه غیر قابل انفكاك می شود.
اكنون نگارنده از خود می پرسد آیا می توانی با این شرایط عمل كنی و آیا عمل كرده ای و قدرت بر انجام حوائج و انجاح مقاصد برادران ایمانی خود داری و عملا برادری
[ صفحه 181]
و دوستی خود را نشان داده ای در پاسخ شرمنده هستم كه سر انفعال باید به زیر افكنم - چه شرایط زندگی فردی و زندگی اجتماعی و محیط فاسد و خراب و عوامل و علل امور معیشت این بنده را به انجام این مقاصد عالی موفق نكرده از خداوند مسئلت می كنم كه همه خوانندگان را به این اصول اخلاقی و مبانی تحكیم دوستی و برادری موفق دارد - بدون شك مفاسد اجتماع كنونی ناشی از عدم اجرای این اصول اخلاقی و برادری است - این اختلاف طبقاتی این حس بدبینی این روح تنفر و عسرت و معیشت ضنك و بدبختی و بد اخلاقیها مولود این است كه افراد اجتماع در صورت ظاهر در یك شهر تهران دو میلیون جمع هستند ولی در باطن با هم تفرقه و اختلاف دارند و علت عقب افتادگی همین است.
[1] وسايل الشيعه ص 237 ج 2 - باب وجوب اداء الحق المؤمن.